Παιδική – Εφηβική Παχυσαρκία

Η παχυσαρκία στα παιδιά ή στους εφήβους έχει κοινωνικές ή συναισθηματικές επιπτώσεις. Οι έφηβοι με πρόβλημα βάρους έχουν λιγότερη αυτοεκτίμηση ή είναι λιγότερο δημοφιλείς μεταξύ των συνομήλικών τους.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

Ως παχυσαρκία ορίζεται η υπερβολική αύξηση ή συσσώρευση σωματικού λίπους.

Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ) που αφορούν στο έτος 2012, 1 στα 2 παιδιά στην Ελλάδα είναι παχύσαρκα. Οι πιο κρίσιμες περίοδοι για την εκδήλωση της παιδικής παχυσαρκίας είναι τρεις: Η πρώτη είναι όταν ακόμη το μωρό βρίσκεται στην κοιλιά της μαμάς. Οι διατροφικές συνήθειες της μητέρας πριν από τη σύλληψη, αλλά και κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης επηρεάζουν το βάρος του νεογνού. Το αυξημένο βάρος του νεογέννητου (πάνω από 4,5 κιλά) προδιαθέτει για εκδήλωση παχυσαρκίας στο μέλλον. Η δεύτερη πιο επικίνδυνη περίοδος είναι ηλικία των 6 – 7 χρόνων, όπου προκύπτει απότομη αύξηση των λιποκυττάρων και η τρίτη είναι η περίοδος της εφηβείας, κατά την οποία οι ορμονικές μεταβολές συμβάλλουν στην αύξηση των λιποκυττάρων και στην ανακατανομή του λίπους.

Η παχυσαρκία στα παιδιά ή στους εφήβους έχει κοινωνικές ή συναισθηματικές επιπτώσεις. Οι έφηβοι με πρόβλημα βάρους έχουν λιγότερη αυτοεκτίμηση ή είναι λιγότερο δημοφιλείς μεταξύ των συνομηλίκων τους. Δεν είναι σπάνιο να εμφανίζονται σαν συνεπακόλουθο και καταστάσεις κατάθλιψης, άγχους, επίμονων ή καταναγκαστικών ιδεών.

Για την εκτίμηση του βαθμού της παχυσαρκίας οι ειδικοί επιστήμονες χρησιμοποιούν:

1. Τα διαγράμματα ανάπτυξης.
2. Το πάχος της δερματικής πτυχής.
3. Το Δείκτη Μάζας Σώματος (Δ.Μ.Σ)=βάρος/ύψος2. Το βάρος μετριέται σε κιλά και το ύψος σε μέτρα.

ΑΙΤΙΑ

• Κληρονομικότητα: Kληρονομείται μια τάση για παχυσαρκία που μπορεί να εκδηλωθεί εάν το επιτρέψει το περιβάλλον. Τα παιδιά με 1 παχύσαρκο γονέα έχουν πιθανότητα 50% να γίνουν παχύσαρκα, ενώ τα παιδιά με 2 παχύσαρκους γονείς, έχουν 80% πιθανότητα.
• Ορμονικά αίτια: Υποθυρεοειδισμός, διαταραχές των επινεφριδίων, της υπόφυσης, του υποθαλάμου. Μόνο το 1% των παχύσαρκων παιδιών αντιμετωπίζουν ορμονολογικό πρόβλημα.
• Υπερσιτισμός – Κακή διατροφή: Ο νέος τρόπος ζωής δημιούργησε ένα διατροφικό πλέγμα το οποίο χαρακτηρίζεται από αύξηση στην κατανάλωση κορεσμένου λίπους και κρέατος αλλά και αύξηση στην κατανάλωση ζάχαρης. Τα φρούτα, τα λαχανικά και οι χυμοί λείπουν όλο και πιο πολύ από το τραπέζι μας. Το σπιτικό φαγητό αντικαταστάθηκε από το πρόχειρο ή «γρήγορο» φαγητό.
• Μειωμένη φυσική δραστηριότητα: Τηλεόραση, ηλεκτρονικός υπολογιστής, βιντεοπαιχνίδια είναι πια αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των παιδιών. Ειδικότερα η τηλεόραση έχει γίνει πολλές φορές αντικείμενο μελέτης της επιστημονικής κοινότητας. Όσο περισσότερο χρόνο περνά το παιδί βλέποντας τηλεόραση, τόσο λιγότερο χρόνο έχει διαθέσιμο για άλλες ενασχολήσεις. Η τηλεόραση επίσης αλλάζει τις διατροφικές συνήθειες. Στα διαφημιστικά διαλείμματα των παιδικών εκπομπών παρελαύνει σύσσωμη η βιομηχανία πρόχειρου φαγητού και σνακ (γαριδάκια, πατατάκια, σοκολάτες, αναψυκτικά, παγωτά, μπισκότα) και χρησιμοποιούν ιδιαιτέρως ελκυστικούς τρόπους, έτσι τα παιδιά αυξάνουν την ζήτηση των συγκεκριμένων προϊόντων από τους γονείς τους.

Η τηλεθέαση συνδέεται και με την ταυτόχρονη κατανάλωση τροφίμων χαμηλής θρεπτικής αξίας. Επίσης, όσο περισσότερες ώρες περνά κανείς μπροστά στην τηλεόραση τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να υπερκαναταναλώσει τροφή.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ

• Υπερλιπιδαιμία
• Υπέρταση
• Διαβήτης τύπου 2
• Πολυκυστικές ωοθήκες
• Διαταραχές περιόδου
• Υπνική άπνοια
• Χολολιθίαση
• Στεατοηπατίτιδα
• Μυοσκελετικές (σύγκλιση γονάτων, διαταραχές στη βάδιση)

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

• Προγραμματίστε σωστά τη διατροφή του παιδιού. Είναι απαραίτητη η κατανάλωση πολλών γευμάτων μέσα στην ημέρα: πρωινό, δεκατιανό, μεσημεριανό, βραδινό.
• Καθιερώστε τη συνήθεια του πρωινού. Το πρωινό αποτελεί ίσως το σημαντικότερο γεύμα της ημέρας καθώς παρέχει στον οργανισμό την απαιτούμενη ενέργεια και βασικά θρεπτικά συστατικά.
• Αυξήστε τα φρούτα, τα λαχανικά ή τους φυσικούς χυμούς αντί για αναψυκτικά.
• Μειώστε την συχνότητα κατανάλωσης έτοιμου φαγητού.
• Κάντε την άσκηση “μέλος” της οικογένειας. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι χρειάζονται 30 – 40 λεπτά φυσικής δραστηριότητας τέσσερις με πέντε φορές την εβδομάδα. Οι δραστηριότητες που γίνονται με όλη την οικογένεια πάντα έχουν θετική επίδραση προς αυτή την κατεύθυνση. Τα παιδιά αφενός συμμετέχουν πιο εύκολα ή ευχάριστα, αφετέρου βλέπουν τους γονείς τους ως αντίστοιχα πρότυπα. Για να κινητοποιήσουμε τα παιδιά μας πρέπει να κινητοποιηθούμε εμείς!
• Περιορισμός των καθιστικών δραστηριοτήτων (τηλεόραση, υπολογιστής, βιντεοπαιχνίδια).
• Μην αξιολογείτε λανθασμένα το βάρος του παιδιού σας. Η λανθασμένη αξιολόγηση συνήθως πηγάζει από την αυτοπεποίθηση (κατάλοιπο προηγούμενων ετών) ότι το αυξημένο βάρος αποτελεί ένδειξη καλής υγείας. Δεν υπάρχει λόγος να φοβάστε ότι εάν δεν φάει αρκετά το παιδί (κατά την υποκειμενική σας αντίληψη) δεν θα ψηλώσει αρκετά, θα είναι αδύναμο, δεν θα αναπτυχθεί σωστά. Το παιδί σας εάν είναι μικρό θα κλάψει όταν πεινάσει, εάν είναι έφηβος θα ετοιμάσει μόνο του το γεύμα του. Τα παιδιά ξέρουν πότε πεινάνε πραγματικά ή πότε όχι.

Συνοψίζοντας, η παιδική ή εφηβική παχυσαρκία μπορούν ν’ αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στην ΠΡΟΛΗΨΗ.

Συντάκτης: Μπούζα Κυριακή, Ιατρός Βιοπαθολόγος M.D., Μέλος της Ιατρικής Ομάδας του ΟΜΙΛΟΥ ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ