Λοιμώδης Μονοπυρήνωση (Infectious Mononucleosis)

Η λοιμώδης μονοπυρήνωση γνωστή και ως “Νόσος του φιλιού” οφείλεται στον ιό EPSTEIN – BARR (EBV). Στην Ευρώπη το 70 – 80% των εφήβων και το 80 – 90% των ενηλίκων είναι οροθετικοί.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΙΟΣ EBV

Ο ιός EPSTEIN – BARR (EBV) ανήκει στην κατηγορία των ερπητοϊών και προσβάλλει τα β-λεμφοκύτταρα. Στην ίδια κατηγορία ανήκει και ο κυτταρομεγαλοϊός (CMV), ο οποίος μπορεί να προκαλέσει περίπου τα ίδια συμπτώματα με τον ιό (EBV).” Έχει σχετισθεί με την παθογένεια 2 σπάνιων μορφών κακοήθειας, του λεμφώματος Burkitt και του καρκίνου του ρινοφάρυγγα. Ο ιός EBV όπως και άλλοι ερπητοϊοί μπορούν να παραμείνουν σε λανθάνουσα κατάσταση στον ανθρώπινο οργανισμό και κάποια στιγμή να επανενεργοποιηθούν. Μεταδίδεται κυρίως μέσω του σάλιου (είτε με το φιλί, είτε με την κοινή χρήση ποτηριών) ενώ είναι πολύ δύσκολο να μεταδοθεί αερογενώς μέσω αιωρούμενων σταγονιδίων.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Σημεία και συμπτώματα εμφανίζονται μετά από μια περίοδο επώασης 4 έως 8 εβδομάδων:

• Πυρετός
• Πονόλαιμος
• Λεμφαδένες ιδιαίτερα στο λαιμό είναι διογκωμένοι
• Γενικευμένη δυσφορία, κακουχία, αίσθημα κόπωσης
• Διογκωμένες αμυγδαλές με λευκές – κίτρινες “πλάκες”
• Μυαλγίες
• Εξάνθημα (ιδιαίτερα εάν λαμβάνονται φάρμακα όπως αμπικιλλίνη ή αμοξικιλλίνη )
• Διόγκωση ήπατος
• Διόγκωση σπληνός

Συνήθως τα συμπτώματα διαρκούν 1 – 2 εβδομάδες αν και η καταβολή δυνάμεων και η διόγκωση του ήπατος και της σπλήνας μπορεί να διαρκέσουν αρκετές εβδομάδες. Στα παιδιά και ιδιαίτερα στα βρέφη που προστατεύονται από μητρικά αντισώματα η λοίμωξη είναι συχνά ασυμπτωματική ή προκαλεί ήπιες κλινικές εκδηλώσεις. Στους εφήβους και στους ενήλικες, το 30 – 50 % των περιπτώσεων η εικόνα είναι πιο τυπική.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

1. Γενική αίματος και επίχρισμα περιφερικού αίματος (πλακάκι).

Παρατηρείται λευκοκυττάρωση με αναστροφή του λευκοκυτταρικού τύπου. Στο επίχρισμα παρατηρείται μια ασυνήθιστη μορφολογία των λεμφοκυττάρων τα οποία καλούνται “άτυπα λεμφοκύτταρα” και αποτελούν χαρακτηριστικό γνώρισμα της νόσου.

2. Βιοχημικός έλεγχος.

Παρατηρείται αύξηση των ηπατικών ενζύμων (SGOT, SGPT), γ-GT, LDH.

3. Ανοσολογικές εξετάσεις:

• Mοnοtest: Δοκιμασία ετερόφυλων αντισωμάτων (ονομάζονται έτσι για την ικανότητά τους να αντιδρούν με το λεγόμενο Paul Bunnell αντιγόνο που βρίσκεται στα βοοειδή και στα ερυθρά αιμοσφαίρια). Η δοκιμασία είναι θετική στους περισσότερους ασθενείς (90%), εντός των πρώτων 3 εβδομάδων της νόσου και μπορεί να παραμένει θετική για μήνες. Επί αρνητικής δοκιμασίας monotest χρησιμοποιούνται τεχνικές που ανιχνεύουν ειδικά αντισώματα έναντι αντιγόνων του ιού EBV.
• EBNA: Αντισώματα έναντι του πυρηνικού αντιγόνου του ιού. Αναπτύσσονται 6 – 8 εβδομάδες μετά την πρωτοπαθή λοίμωξη και ανιχνεύονται καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής. Θετικά αποτελέσματα υποδηλώνουν παλαιά λοίμωξη.
• IgG, IgM VCA (ειδικό καψιδικό αντιγόνο): Οι περισσότεροι ασθενείς παράγουν IgM και IgG αντισώματα έναντι VCA με την έναρξη της νόσου. Τα IgM VCA ανιχνεύονται μόνο για 10 εβδομάδες ενώ τα IgG VCA παραμένουν θετικά σε όλη τη ζωή.
• IgG EA (early antigen): Ασθενείς με οξεία, πρόσφατη ή επανενεργοποιημένη λοίμωξη εμφανίζουν αυξημένα αντισώματα IgG έναντι του πρώιμου αντιγόνου (ΕΑ) του ιού.

ΠΡΟΛΗΨΗ

Ο ιός μπορεί να παραμένει στην στοματική κοιλότητα του ατόμου που έχει προσβληθεί από την νόσο για ένα χρόνο μετά από το αρχικό επεισόδιο. Η πρόληψη που συνιστάται είναι η αποφυγή του φιλιού και η κοινή χρήση κοινών σκευών (ποτήρια, πιάτα, μαχαιροπίρουνα) με κάποιον που έχει πρόσφατα μολυνθεί για να αποφευχθεί η μετάδοση. Δεν υπάρχει κατάλληλο εμβόλιο.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λοιμώδης μονοπυρήνωση δεν απαιτεί ειδική θεραπεία, καθώς είναι αυτοιώμενη νόσος (όπως οι περισσότερες ιώσεις). Χορηγούνται αντιπυρετικά κατά προτίμηση παρακεταμόλη για την αντιμετώπιση του πυρετού. Συνιστάται ξεκούραση και πρόσληψη υγρών. Σε σπάνιες περιπτώσεις βαρύτατης συμπτωματολογίας ή επιπλοκών μπορεί να χορηγηθεί κορτιζόνη για μικρό διάστημα. Εάν υπάρχει σπληνομεγαλία τότε συνιστάται ο ασθενής να αποφεύγει την έντονη καταπόνηση και άσκηση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ρήξη του οργάνου, έως την πλήρη ανάρρωση του.

Συντάκτης: Μπούζα Κυριακή, Ιατρός Βιοπαθολόγος M.D., Μέλος της Ιατρικής Ομάδας του ΟΜΙΛΟΥ ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ